Gülme

• FELSEFE - Felsefe Bilimi
• Ayrıntı Yayınları

Gün içinde üzerine pek düşünmeden yaptığımız edimlerden biridir gülmek. Peki ama, gündelik hayatımızda bizi güldüren şeyler nelerdir, kimlere güleriz? Okuduğumuz ya da seyrettiğimiz bir yapıtta komik olan nedir? Bu sorular üzerine düşünmeye başladığımızda gülme ediminin hiç de o kadar anlaşılır olmadığını, Aristoteles'ten günümüze derin düşünmelerin konusunu oluşturduğunu fark ederiz. Henri Bergson, Gülme adlı bu denemesinde bizi bu soruların cevaplarıyla karşı karşıya getiriyor ve hayatın ayrıntıları üzerinde düşünmeye davet ediyor. Komik olan şey doğada değil, insanda vardır. İnsan bedeninin çeşitli durumları, jest ve devinimleri, bu bedeni bize basit bir makine olarak düşündürttüğü ölçüde gülünçtür. Dolayısıyla yaşamın iç yumuşaklığına uymayan bir katılığın olduğu yerde, yani sürekli kılık değiştiren bir toplumda, komik olan vardır. Komik olan, özden üstün olmak isteyen biçimdir; dikkatimizi insanın ruhsal yanından çok, bedensel yanına çeker. Bir kişi bize ne zaman bir nesne izlenimi verirse o kişiye güleriz. Yineleme, tersine çevirme, rollerin değişmesi, yaşamın makineleştirilmesi... Doğallığı bozulmuş her düşünce ve davranışta komik bir yan buluruz. Kişinin toplumla uyumsuzluğu (dikkatsizlik), izleyicinin duygulanmaması, istemdışı ve bilinçsiz devinim, gülmenin temel koşullarıdır.Bir insan başkalarını ve kendini tanımadan ne onlara ne de kendine uyum sağlayabilir. Bu nedenle de katılık, özdevinim, dalgınlık, topluma uyumsuzluk ortaya çıkar ve ardından komik bir karakter oluşur. Gülme'de özel olarak cevabı aranan soru, topluma uyumsuzluğun neden gülmeye yol açtığı sorusudur. Hayatın ayrıntıları arasında kaybolmak isteyenlere... (Tanıtım Bülteninden)