Şefika Gaspıralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893 - 1920)

• TARİH - Diğer
• Toplumsal Dönüşüm Yayınları

Şefika Gaspıralı, 20. yüzyılın başlarında Rusya'daki Türk Kadını Hareketi'nin öncüsü; ilk kadın dergisi "Alem-i Nisvan"ın (Kadınlar Dünyası) editörü; Türk dünyasında kültürel ve siyasal anlamda Türklük bilincinin, çağdaşlaşmanın, kısaca ulusal uyanışın önderliğini yapan ünlü gazeteci, eğitimci, politikacı ve reformcu Gaspıralı İsmail Bey'in kızı ve en önemli yardımcısı; Azerbaycan Türk Cumhuriyeti'nin başbakanlarından Nasip Yusufbeyli'nin eşi; Kırım Türk Cumhuriyeti'nde Kurultay (Parlamento) Başbakanlık Divanı üyesi ve iki dönem milletvekili, anaokulları eğitimcisi ve yöneticisi. Elinizdeki bu kitap sadece O'nu anlatmıyor; aynı zamanda tarihin bilinmeyen bir dönemini de aydınlatıyor: Şefika Gaspıralı ile başlıyor, sonra çarlık döneminin baskıcı rejimi altında, yüzyıllardır evine ve çarşafının peçesinin gerisine hapsedilmiş, güneş ışığının yanı sıra eğitimin ışığından da mahrum bırakılmış en az 15. 000. 000 Türk kadınının uyanış mücadelesiyle; okulları, örgütleri, siyasal katılım çabalarıyla gelişiyor ve yine Şefika Gaspıralı'nın aramızdan ayrılışı ile sona eriyor. "Şefika Gaspıralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi" adlı bu çalışma, sizi, Türkiye'den çok uzak, unutulmuş ata topraklarında, bazen çok yabancı, bazen çok tanıdık gelecek kültür çevrelerine götürecek. Kadınların temel hak ve özgürlüklerinin söz konusu olmadığı Çarlık Rusyası'nda ayrıca Türk azınlığa mensup olduğu için mağdur edilen, ezilen, sürülen, açlıktan çocuklarını kiliselere satmak zorunda kalan Türk kadınlarının dramına da tanık olacağız. Sonra, Cumhuriyet öncesindeki Türkiyeli kadınların maruz kaldıkları erkek egemen aile ve toplum almayışının tüm sapkınlıkların, taahhüd-ü zevcat denilen dört kadına kadar evlenmeyi, çarşaf ve peçe gerisine mahkûm edilmeyi, yazı öğretme yasağının ardındaki trajikomik gerçeği, miras, boşanma gibi konulardaki eşitsizliği, eğitim ve çalışıma hakkında getirilen sınırlama ve yasaklamaları bir film şeridi izler gibi üzüntüyle karışık tepkiyle okuyacaksınız. Bu kitabın sonunda da, bu kadar olumsuz koşullara rağmen pek çok Batı ülkesinden çok önce başlayan ve siyasal bir bağımsızlık mücadelesiyle de özdeşleşen Türk Kadın Hareketi'nin doğuş ve gelişim evrelerini takip edeceksiniz.