Osmanlı İmparatorluğu'nda Ermenilere Yönelik Muamele 1915 - 1916 Cilt: 2 Mavi Kitap

• ARAŞTIRMA VE İNCELEME - Azınlıklar ve Etnik Gruplar TARİH - Ermenistan ve Ermeni Sorunu - I. Dünya Savaşı
• Pencere Yayınları

Osmanlı İmparatorluğu'nda meydana gelen olaylarla ilgili, ilk anda eksek ve yetersiz olan, sonradan sayıları artan beyanlar 1915 yazıyla birlikte gelmeye başladı. Bütün bu beyanlar, viucdansız ve merhametsiz bir hükümetin tebaası olmak bahtsızlığınaı uğramış bütün bir ulusu yok etme çabasını ortaya koyuyordu. Bütün bunlardan sonra, yaşananlara dair gerçek ve eksiksiz belgeleri göz önüne sermek amacıyla, ulaşılması mümkün verileri toplamak ve biraraya getirmek, olayların ciddiyetini kavramış herkes için bir görev haline geldi. Bu kitapta yapılan da budur. Anadolu'da, Ermenistan'da ve İran'ın Osmanlı kuvvetleri tarafından işgal edilen kuzey batı ucunda yaşayan Ermenilerin ve diğer Doğu Hıristiyanlarının uğradığı katliamlar ve tehcirle ilgili, 1916 Haziran'ına kadar toplanabilen bütün kanıtlar bu kitapta mevcuttur. Bu derleme tarihsel bir araştırmanın ruhuna uygun bir şekilde yapıldı; yani raporların olası siyasi sonucu ne olursa olsun, gerçeklerin aydınlatılmasına katkıda bulunacak hiçbir nokta atlanmadı. Böyle bir incelemede, hiçbir dinsel veya ırksal yakınlık, hiçbir önyargı, hatta insanın cinayet karşısında duyduğu dehşet bile araştırmacıyı gerçekleri ortaya çıkarmaktan alıkoymamalıdır. Delillerin büyük bir bölümü, belki de çoğunluğu, olaylar sırasında Anadolu'da yaşayan ya da yolculuk eden ve olayları gözlemleme şansı bulan tarafsız tanıklar tarafından artaya konmuştur. Raporların bir kısmı da ülkenin yerlileri olan insanlardan gelmiştir. Bunların tamamına yakını, Türklerin uyguladığı sansürün sıkılığına rağmen mektuplarını tarafsız ülkelere ulaştırmayı başarmış Hıristiyanlardır. Raporların küçük bir kısmının kaynağı ise olaylar esnasında Anadolu'da bulunan savaşa taraf ülkelerin (çoğunlukla Alman) vatandaşlarıdır. Bu insanlar kendi kişisel bilgilerine dayanan ifadelerini daha sonra kendi ülkelerinde de yayınlamışlardır. Mavi Kitap, Ermeni Soykırımı'nın tarihinin yazılmasında bir kilometre taşı olma özelliğini halen korumaktadır.