Gorgias

• FELSEFE VE DÜŞÜNCE - Antik Felsefe - Politik Felsefe - Yunan ve Roma Felsefesi
• Türkiye İş Bankası Yayınları

Felsefe tarihçileri Gorgias'ı, hem boyutu hem de içeriği bakımından, Platon'un "büyük" diyaloglarından biri olarak görürler ve Platon'un bu diyalogu yaşamının önemli bir döneminde, etkin siyasetii bırakıp tümüylüyle felsefeye yöneldiği yıllardı oluşturduğuna inanırlar. "Retorik Üstüne" alt başlığını taşıyan Gorgias'da, Sokrates, Kallikles, Khairephon, Gorgias ve Polos'la birlikte "halkla söylev verme" ve "sözü bir yönetim biçimi haline getirme" sanatı olarak da tanımlanan retoriği (belagati) hemen her açıdan, ama özellikle de siyasal ve ahlaksal değeri açısından ele alıp tartışırlar... Bu "büyük" diyalog, Sokrates'in talebesi Platon'un, bir arkadaş ortamına girişiyle başlıyor. Birkaç kişi, hararetle Gorgias adında birinden bahsediyorlar. Kitapta "iyi söz söyleme sanatı" olarak bilinen "retorik"i temsil eden Gorgias, belki de tüm retorikçilerin pîrî konumundadır. İnsanlar üzerinde büyük bir hayranlık uyandıran meziyetleri vardır: insanların akıllarına gelebilecek herşeyi sormalarını, bunların hepsini yanıtlayacağını söyleyerek, saatlerce konuşur... Sokrates'e geç kaldığı için sitem ediyorlar. Geç kaldığını söylüyor biri, "hem de" diyor "nefis bir şöyleni kaçırdınız"... "Gorgias yığınla güzel şey anlattı bize az önce".. Sokrates ise bilgece bir sükûnetle, Gorgias'ın sanatının özünün ne olduğunu, bu sanatıyla ne yapmaya, ne öğretmeye çalıştığını kendisinin de merak ettiğini ve bu yüzden onu dinlemek istediğini söylüyor.. Birkaç kişinin diyaloğuyla oluşan kitabın hırgürü de böylece başlamış oluyor. Sokrates, işe stratejik bir noktadan başlıyor ve Gorgias'a "ne olduğu"nu soruyor. "Diyelim ki, mesleği ayakkabı yapımcılığıdır; kunduracı olduğunu söyleyecektir" örneğindeki gibi, "ne olduğu"nu soruyor. Kitap boyunca Sofistliğin yani safsatacılığın, bütün ipliğini pazara çıkarıyor Platon. "Söz söyleme sanatı" olarak adlandırılan "retorik"in hiçbir şekilde sanat olamayacığını gösterdikten sonra, "retorik"in ahlâkî temellerini sorguluyor. Platon'un bu kitabı, günümüzün eğlence sektörünü doğru bir yere oturtmamız için sağlam bir zemin sunuyor.